Με τη Συνθήκη της Λοζάνης το 1923 προβλεπόταν η διατήρηση της ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης, των εννέα Πριγκιποννήσων της Θάλασσας του Μαρμαρά και των νησιών Ίμβρου και Τενέδου. Το γεγονός πως η Συνθήκη της Λοζάνης εξαιρούσε τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και των παραπάνω νησιών από την ανταλλαγή πληθυσμού και ταυτόχρονα προστάτευε τα δικαιώματά τους, δεν σήμαινε πως οι Τούρκοι σεβάστηκαν και πολύ το περιεχόμενο αυτής της συνθήκης.
Οι πρώτες εχθρικές ενέργειες
Πέντε κιόλας χρόνια μετά την υπογραφή της συνθήκης, μία ομάδα φανατισμένων Τούρκων έκαψε το μεγαλύτερο μέρος της συνοικίας που κατοικούσαν οι Έλληνες προκειμένου να εγκατασταθούν εκεί μουσουλμάνοι.
Αργότερα, η τουρκική κυβέρνηση προσπάθησε μέσω νομοθεσίας να εξοντώσει οικονομικά την ελληνική μειονότητα. Συγκεκριμένα, το 1942 εκδόθηκε ένα διάγγελμα με την ονομασία Varlik Vergisi, με το οποίο επιβλήθηκε ένας τεράστιος φόρος περιουσίας στις μειονότητες. Η αιτιολογία γι’ αυτή την οικονομική υπερφορολόγηση μόνο των μειονοτήτων ήταν πως έπρεπε να ενισχυθούν οικονομικά οι Τούρκοι πολίτες που είχαν χαμηλό εισόδημα. Την περίοδο από το 1942 έως το 1955, το 15% της κρατικής φορολογίας της Τουρκίας προερχόταν από τους Έλληνες.
Τα Σεπτεμβριανά
Η κατάσταση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης άρχισε να γίνεται ακόμη πιο δυσχερής το 1954, λόγω του Κυπριακού Ζητήματος. Στη διάρκεια του αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου για ανεξαρτησία από τους Άγγλους, οξύνθηκε και ο τουρκικός εθνικισμός στην Κύπρο. Αυτό είχε όμως ως αποτέλεσμα να βρεθεί στο στόχαστρο του τουρκικού εθνικισμού και η ελληνική μειονότητα της Τουρκίας.
Το Σεπτέμβριο του 1955 πραγματοποιήθηκε μια από τις χειρότερες επιθέσεις των Τούρκων προς τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης. Τη νύχτα της 6ης/7ης Σεπτεμβρίου, οι Τούρκοι οπαδοί του Μεντερές έκαψαν πάνω από 3.000 σπίτια και περισσότερα από 4.000 μαγαζιά των Ελλήνων. Ακόμη, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν 82 ορθόδοξους ναούς, κατέστρεψαν και βεβήλωσαν κοιμητήρια και κατέστρεψαν 26 ελληνόφωνα μειονοτικά σχολεία.
Από την καταστροφική μανία των Τούρκων εκείνη τη νύχτα σημειώθηκαν 200 βιασμοί και 16 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους. Οι Έλληνες της Πόλης μέσα σε λίγες ώρες έχασαν τις περιουσίες τους και η ζωή γι’ αυτούς ήταν πια αβέβαιη. Από τους 100.000 Έλληνες της Κωνσταντινούπολης πολλοί τότε διάλεξαν τη μετανάστευση στην Αμερική και στον Καναδά.
Μετά τα «Σεπτεμβριανά», η κυβέρνηση Μεντερές επιχείρησε να αποκρύψει τη συμμετοχή της στα γεγονότα ενοχοποιώντας το αριστερό τουρκικό κίνημα. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν κι ο Αζίζ Νεσίν.
Ενώ η κυβέρνηση υποσχέθηκε στους Έλληνες αποζημιώσεις, στην πραγματικότητα σκλήρυνε ακόμη περισσότερο τη στάση της απέναντί τους. Μάλιστα, λίγες ημέρες αργότερα, στις 16 Σεπτεμβρίου 1955, συνέλαβαν τον εκδότη της «Ελεύθερης Φωνής» Ανδρέα Λαμπίκη, που παρέμεινε στις στρατιωτικές φυλακές του Χαρπιγιέ για αρκετό χρόνο, χωρίς επίσημη κατηγορία ή ένταλμα. Επιπλέον, 57 ηγετικά στελέχη της μειονότητας συνελήφθησαν κι απελάθηκαν από την Τουρκία την περίοδο 1957-59. Μεταξύ αυτών και ο δημοσιογράφος Δημήτριος Καλούμενος, που είχε καταγράψει με τον φακό του τα έκτροπα των Τούρκων.
Ο διωγμός του 1964
Τα δεινά όμως των Κωνσταντινουπολιτών δεν τελείωσαν με τα «Σεπτεμβιανά». Λόγω της νέας υποτροπής του Κυπριακού Ζητήματος την περίοδο 1963-64, απελάθηκαν 12.000 Έλληνες υπήκοοι της Κωνσταντινούπολης. Η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε να απελάσει τους Έλληνες υπηκόους που ζούσαν στην Τουρκία και είχαν δικαίωμα παραμονής χωρίς βίζα. Μαζί τους όμως εξαναγκάστηκαν σε φυγή πενταπλάσιοι άλλοι τουρκικής υπηκοότητας.
Οι μαζικές μεταναστεύσεις πληθυσμών που πραγματοποιήθηκαν τότε θεωρήθηκαν ως η μεγαλύτερη έξοδος ανθρώπων από μία χώρα σε καιρό ειρήνης στο έδαφος της Βαλκανικής Χερσονήσου, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά το διάστημα αυτό έκλεισαν και 100 επιχειρήσεις Ελλήνων υπηκόων με κεφάλαιο 500.000.000 δολαρίων.
Πηγές: «Η Κωνσταντινούπολη μετά το 1923. Μνήμες και μνημεία»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου